Nguồn gốc ký hiệu vô cực Ouroboros: phải chăng người cổ đại đã khám phá ra ý nghĩa của sự vô tận?

Các bạn học Toán hẳn ai cũng quen với ký hiệu vô cực hình số 8 nằm ngang này. Nhưng có ai đã từng tự hỏi vì sao nó có ký hiệu đó chưa? Thực chất ký hiệu đó có tên là Ouroboros, biểu tượng cho sự vô tận, đã từng xuất hiện trong nhiều nền văn minh cổ đại.

Nguồn gốc ký hiệu vô cực Ouroboros

Ngày nay, các nhà vật lý đang cố gắng giải mã bí ẩn của thời gian. Liệu có một sự khởi đầu, cũng như sự kết thúc, của thời gian? Câu đố về thời gian cũng khơi dậy sự suy tư của tổ tiên. Nhiều nền văn minh cổ đại tin vào khái niệm vô hạn hay vô tận và họ có nhiều quan điểm khác nhau để giải thích bản chất của sự vô tận.

Ý tưởng sớm nhất được ghi chép về sự vô tận đến từ Anaximander, một triết gia người Hy Lạp trước thời Socrates. Ông đã dùng từ apeiron có nghĩa là vô tận hay vô hạn.

Xem xét các tư liệu cổ đại, người ta nhận thấy rất nhiều nền văn hóa sử dụng một biểu tượng cổ đại chung để biểu thị cho khái niệm vô tận – biểu tượng Ouroboros.

Ouroboros là một biểu tượng cổ đại biểu thị sự vô tận được sử dụng rộng rãi trong rất nhiều nền văn hóa khác nhau trên khắp thế giới trong suốt chiều dài lịch sử. Biểu tượng được miêu tả dưới dạng một con rắn ăn cái đuôi của chính mình. Từ “Ouroboros” là sự kết hợp của hai từ trong tiếng Hy Lạp cổ: oura (đuôi) và boros (ăn).

Bản vẽ của Theodoros Pelecanos, trong bản sao cuốn sách giả kim thuật bị thất lạc của Synesius vào năm 1478.

Biểu tượng ouroboros xuất hiện lần đầu trong cuốn Sách bí ẩn về Địa ngục (Enigmatic Book of the Netherworld), một tư liệu về tang lễ của Ai Cập cổ đại trong KV62, lăng mộ Pha-ra-ông Tutankhamun, vào thế kỷ 14 TCN.

Khi nó được sử dụng lần đầu tiên bởi người Ai Cập vào khoảng 1600 TCN, nó được coi là biểu tượng của Mặt Trời và biểu thị cho sự dịch chuyển của Aten (Aten là chiếc đĩa mặt trời trong tín ngưỡng Ai Cập). Thông qua Ai Cập nó được truyền sang văn minh Phoenicia và thông qua mối quan hệ của họ với người Phoenicia nó được du nhập vào văn hóa Hy Lạp cổ đại, và họ đã đặt tên cho biểu tượng vô tận này bằng ngôn ngữ của mình rồi sử dụng nó cho đến ngày nay. Triết gia Plato miêu tả ouroboros là vật thể sống đầu tiên; một sinh vật hình tròn tự ăn bản thân mình. Plato nhìn nhận vũ trụ là một thực thể bất tử, vĩnh hằng.

Nguồn gốc biểu tượng ouroboros không hoàn toàn rõ ràng. Có khả năng con rắn biểu thị cho vòng tròn sinh tử được Vũ trụ duy trì hay sự tái sinh của người chết.

Các nhà giả kim thuật cổ đại sử dụng biểu tượng Ouroboros để biểu thị cho nguyên tố thuỷ ngân, được biết có khả năng chảy qua bất kỳ vật chất nào. Ở Trung Đông, Thần Mithra đôi lúc được khắc họa trong hình tượng một con rắn Ouroboros quấn quanh hông hay quanh thân mình.

Thần Mithra với Ouroboros quấn quanh thân mình.

Ở Ấn Độ cổ đại, Ouroboros được dùng để ám chỉ “vòng tròn luân hồi” trong Phât giáo. Nó còn được sử dụng để miêu tả luồng năng lượng hỏa xà Kundalini trong Yoga.

Thời Trung Quốc cổ đại, người ta tin rằng Vũ trụ được tạo thành bởi sự kết hợp hai thái cực đối lập, Thiên và Địa. Hai thực thể mạnh mẽ này hợp nhất lại với nhau để tạo ra vũ trụ.

Trong thần thoại Bắc Âu, Ouroboros xuất hiện dưới hình dạng con rắn Jörmungandr, một trong ba đứa con của Loki. Jörmungandr lớn đến nỗi cơ thể nó có thể quấn một vòng quanh Trái Đất, để miệng ngậm vào đuôi.

Trong thần thoại Bắc Âu Jörmungandr là con Mãng xà Trần gian.

Trong văn hóa Bắc Mỹ, biểu tượng vô tận xuất hiện trong một số hình chạm khắc trong các di tích còn sót lại của người Aztec. Thần rắn Quetzalcoatl của văn hóa Bắc Mỹ cổ đại, đôi lúc được miêu tả trong hình tượng một con rắn tự nuốt lấy đuôi của mình.

Thần rắn Quetzalcoatl

Chúng ta bắt gặp biểu tượng vô tận Ouroboros trong gần như tất cả các nền văn hóa cổ đại. Có đề xuất cho rằng Dải Ngân hà là nguồn cảm hứng cho biểu tượng này. Trong thần thoại, các thần thoại liên quan đến biểu tượng vô tận cho chúng ta biết một con rắn ánh sáng cư ngụ trên Trời. Dải Ngân hà, với hình dạng vòng tròn, được cho là con rắn này trong những thần thoại kia. Thời gian vẫn luôn hấp dẫn con người và các nhà vũ trụ học từ lâu đã tìm hiểu xem sự vô tận có tồn tại trong vũ trụ thực của chúng ta hay không.

Ouroboros trong thời hiện đại

Trong thời hiện đại hơn, Ouroboros lại trải qua giải thích lại với nó được coi là một biểu tượng của vô cực. Một khái niệm đã được các nghệ sĩ minh họa trong thế kỷ 20 thông qua hình ảnh cầu thang không có điểm kết thúc, Dải Mobius và Hiệu ứng Droste, trong tranh hoặc ảnh trong đó hình ảnh tự tái tạo theo cách đệ quy.

Quay trở lại thời Victoria, đồ trang sức Ouroboros được đeo trong thời gian để tang vì kiểu hình tròn của biểu tượng có thể được coi là đại diện cho tình yêu vĩnh cửu giữa những người đã qua đời vànhững thứ bị bỏ lại.

Ngày nay, nó đôi khi được đeo làm vòng tay, nhẫn và mặt dây chuyền. Nó cũng đang trở thành một lựa chọn phổ biến như một hình xăm vì Ouroboros đóng vai trò như một lời nhắc nhở về bản chất tuần hoàn của cuộc sống và rằng mọi thứ đều nằm trong dòng chảy không ngừng của sự sáng tạo, hủy diệt và giải trí. Đó là một lời nhắc nhở rằng tất cả mọi thứ được kết nối và sẽ trở thành một vòng tròn đầy đủ. Chúng ta có thể đau khổ, nhưng niềm vui sẽ sớm đến. Chúng ta có thể thất bại, nhưng thành công đang trên đường đến.

TH (phapluatxahoi.kinhtedothi.vn)